روف گاردن یا بام سبز
یک روف گاردن یا بام سبز ظاهر بسیار زیبایی دارد؛ یک منظره عالی برای ساختمان ایجاد می‌کند و یک راه سریع برای لذت بردن از یک محیط آرامش‌بخش و سرسبز در یک شهر شلوغ را برای ساکنان یک ساختمان پدید می‌آورد. اما فراتر از مزایای تزئینیش، تعداد زیادی فواید مهم و تاثیرگذار دیگر وجود دارند که ساخت این بام باغ ها را به جزئی جدایی‌ناپذیر از هر ساختمانی تبدیل می‌کنند. درختکاری و ایجاد فضاهای سبز در داخل شهرها این روزها به شکل گسترده‌ای به عنوان راهی عالی برای بالا بردن کیفیت هوا و کاهش حرارت شناخته می‌شود، اما کمبود فضا و قیمت‌های بسیار بالای زمین به خصوص در شهرهای بزرگ و مدرن، افزایش تعداد پارک‌ها و فضاهای سبز و طبیعی را بسیار مشکل کرده است؛ اینجا است که روف گاردن یا بام سبز وارد صحنه می‌شود. به همین خاطر است که بام باغ ها در سال‌های اخیر محبوبیت بیشتر و بیشتری پیدا کرده‌اند، به خصوص در شهرهای بزرگ و توسعه‌یافته. کشورهایی مانند فرانسه، سوئیس و کانادا همگی قانون‌هایی در این زمینه وضع کرده‌اند؛ قانونی که اشاره می‌کند تمام ساختمان‌های تجاری و مسکونی تازه‌ساز باید حداقل یک بام سبز کوچک را داشته باشند.
روف گاردن چیست؟
روف گاردن یا همان بام سبز یک فضای سبز یا باغچه مصنوعی است که در بالاترین طبقه و بر روی پشت بام ساختمان‌های صنعتی، تجاری یا مسکونی ساخته می‌شود. از این باغ بام ها برای تولید محصولات کشاورزی، ایجاد فضایی سرسبز و جذاب برای ساکنان ساختمان‌ها، ایجاد سایه و سرپناه و در چشم‌اندازهای بزرگتر برای حفظ محیط زیست، کاهش آلودگی در شهرهای بزرگ و همچنین زیباسازی شهرها استفاده می‌شود. برای انواع رویکردها برای ایجاد یک فضای سبز روی پشت بام ساختمان، نام‌های مختلفی وجود دارد. سقف سبز (Green Roof) معمولا به روشی گفته می‌شود که در آن گیاهان و درختان مستقیما روی بستر خاکی ضد آب و سرتاسری کاشته می‌شوند. برای ایجاد باغ بام (Roof Garden) به جای یک بستر خاکی، از گلدان‌ها و محفظه‌های متعدد برای قرار دادن گیاهان در نقاط مختلف بام استفاده می‌شود. در هر دوی این روش‌ها پشت بام می‌تواند به طور کامل و یا تا محدوده مشخصی با گیاهان پوشیده شود و فضایی برای نشستن افراد در نظر گرفته می‌شود. ساخت بام باغ ها برای مقاصد تجاری و تبلیغاتی هم انجام می‌گیرد؛ ساخت روف گاردن رستوران و کافه، روشی عالی برای ایجاد یک محیط دلچسب برای مهمانان و ساخت فضایی متفاوت نسبت به دیگر رقبا است.
انواع روش‌های ساخت روف گاردن
اگر شما هم دوست دارید یک بام سبز در ساختمان‌تان ایجاد کنید، قبل از هر چیز باید رویکردهای مختلف برای ایجاد این فضای زیبا و دوست‌داشتنی را بشناسید. از نظر ساختاری، روف گاردن ها یا بام باغ ها به دو نوع فشرده (Intensive) و گسترده (Extensive) تقسیم‌بندی می‌شوند. در روش فشرده کل بام با یک لایه ضخیم از خاک پوشیده می‌شود تا بتواند از گیاهان بزرگتر مانند درختان پشتیبانی کند. در روش گسترده، لایه‌های خاک در بخش‌های مختلف بام، نازک‌تر هستند و می‌توانند برای کاشت گیاهان و بوته‌های کوچکتر استفاده شوند. پوشاندن کل بام با خاک می‌تواند به راحتی تا چند صد کیلو فشار وزنی را بر هر متر مربع از سطح بام اعمال کند، حتی قبل از این که افراد و گیاهان را در نظر بگیریم. به همین دلیل است که برای انجام این کار شما باید از مهندسان و متخصصان یاری بگیرید تا آنها ارزیابی‌های لازم را انجام داده و طراحی و ساخت روف گاردن را برای‌تان انجام دهند. شرکت ساختمانی آبان لوکس آماده است تا رویای ساخت یک سقف سبز ایمن و زیبا را برای‌تان به حقیقت تبدیل کند.
ملاحظات قبل از ساخت روف گاردن
شاید مراقبت از گیاهان روی پشت بام، تمام آن کارهایی را نیاز داشته باشد که در باغچه و حیاط‌تان در روی سطح زمین انجام می‌دهید، با این حال ملاحظاتی وجود دارند که قبل از شروع ساخت و طراحی روف گاردن باید به آنها توجه کنید:
- اجازه‌ها: مانند هر تغییرات کلی و اساسی در ساختمان، در اینجا هم شاید نیاز داشته باشید اجازه‌های مختلفی را برای ساخت روف گاردن خود تهیه کنید. گاهی اوقات وجود مسائلی در زمینه‌های دسترس‌پذیری، محدودیت‌های ارتفاع ساختمان و آیین‌نامه‌های ایمنی می‌توانند به طور کل مانع ایجاد هر نوع تغییراتی در سقف شوند.
- کیفیت سازه: قبل از هر کاری برای ایجاد یک بام سبز، شما باید مطمئن شوید که ساختمان تحمل این وزن اضافه را دارد. خاک و گلدان‌ها سنگین هستند؛ این مجموعه سنگین‌تر هم می‌شود وقتی گیاهان شروع به رشد می‌کنند. اگر تا به حال تلاش کرده باشید یک گلدان با خاک خیس را تکان دهید، می‌دانید که آب می‌تواند چه وزنی را به خاک اضافه کند.
- روش‌های دسترسی: چگونه می‌خواهید مواد و مصالح مورد نیاز را به داخل و بیرون از ساختمان برده و به سقف برسانید؟ باید مطمئن شوید که آیا امکان استفاده از آسانسور مجموعه را دارید یا نه.
- آب: آیا قادر خواهید بود گیاهان روی سقف را با شلنگ آب آبیاری کنید؟ محفظه‌ها و تانکرهای آب مقدار زیادی آب می‌خواهند و سنگین هستند، در نتیجه بهتر است از همان ابتدا به فکر ایجاد یک شبکه آبیاری قطره‌ای باشید.
- تابش آفتاب: آیا ساختمان‌های اطرافتان تماما بر روی پشت بام سایه انداخته‌اند؟ یا در یک سناریوی مخالف، آیا در گرمای تابستان گیاهان می‌توانند آفتاب بی‌واسطه و داغ را برای ساعت‌های طولانی تحمل کنند؟
- گرما: غیر از خورشید که در بخش زیادی از روز بر سقف ساختمان می‌تابد، باید گرمای محیطی را هم در طراحی روف گاردن خود در نظر بگیرید؛ گرمایی که از طبقات پایینی، ساختمان‌های مجاور، ماشین‌های داخل خیابان و سازه‌های فولادی اطراف به بام باغ شما می‌رسد. بهتر است به فکر ایجاد سایه در بام سبز خود باشید؛ حتی اگر برای گیاهان نباشد، برای خودتان چرا.
- باد: باد شدید در سطح زمین می‌تواند کلی مشکل ایجاد کند. برای آن ارتفاع حتما نوعی از دیوار یا محافظ را برای باغ بام خود در نظر بگیرید.
- حریم خصوصی: بسیاری از سقف‌های ساختمان‌ها با ساختمان‌های همسایه احاطه شده‌اند. اگر سقف ساختمان شما در دید کامل قرار دارد، شاید بهتر باشد به فکر ایجاد مانعی برای دید باشید. می‌توانید یک حصار گیاهی درست کنید یا در طراحی خود جایی برای یک آلاچیق هم در نظر بگیرید.
- برق‌رسانی: وجود برق در یک بام سبز واجب نیست، اما دسترسی راحت به آن، کارها را آسان‌تر می‌کند. اگر برنامه دارید شب‌ها هم از روف گاردن خود لذت ببرید، در دست گرفتن شمع گزینه‌ی مناسبی نخواهد بود.
- انبار: خرده‌ریزها و وسایل زیادی وجود دارند که برای باغبانی نیاز خواهید داشت. فضا در پشت‌بام‌تان محدود است؛ برای نگهداری از وسایل می‌توانید از قفسه‌ها یا نیمکت‌هایی با محفظه تعبیه‌شده در آنها استفاده کنید.
- هزینه اجرای روف گاردن: و مهم‌ترین سوال؛ چه قدر تمایل دارید برای ساخت بام سبز خود هزینه کنید؟ هزینه اجرای روف گاردن شامل ساخت کفپوش سنگی یا چوبی، نورپردازی، مبلمان، کارهای مورد نیاز برای پشتیبانی از سازه و در نهایت ایجاد محلی برای کاشت درختان و گیاهان است. می‌توانید برخی کارها مانند اضافه کردن گیاهان و گلدان‌های بیشتر را آهسته آهسته انجام دهید.
فواید روف گاردن چیست؟
بسیاری از ساختمان‌هایی که ما در آنها زندگی و کار می‌کنیم، سقف‌های مسطح دارند؛ اما در عمل چه تعداد از ما استفاده‌ای به جز سرپناه از این سقف‌ها داریم؟ خوشبختانه نسل جدیدی از سازنده‌ها، معماران، طراحان فضاهای سبز، مدیران و مسئولان شهری و صاحبان شرکت‌ها و خانه‌های مسکونی بیشتر و بیشتر به فواید روف گاردن پی می‌برند. در ادامه برخی از مهم‌ترین مزایای ساخت یک بام سبز در یک ساختمان را با شما در میان می‌گذاریم.
تصور کنید سر کار هستید و می‌خواهید در وقت ناهار از دفتر خارج شوید؛ آسانسور را سوار می‌شوید و به بالاترین طبقه ساختمان می‌روید، جایی که وارد یک پارک سرسبز زیبا شده و همزمان می‌توانید از منظره‌های فوق‌العاده تماشایی از شهر لذت ببرید. خیلی جذاب به نظر می‌آید، درست است؟ روف گاردن می‌تواند ارتباط شما را با طبیعت حفظ کند، آن هم در مناطقی که محیط‌های سرسبز روز به روز کمتر و کمتر پیدا می‌شوند، مانند شهرهای بزرگ و شلوغ دنیای امروز. تحقیقات نشان داده‌اند که ارتباط مستمر با فضاهای سرسبز در زندگی شهری امروز می‌تواند به افراد کمک کند از نظر ذهنی سلامتی بیشتری داشته باشند و خوشحال‌تر باشند. به علاوه به خاطر درصد آلودگی کمتر هوا و بالا رفتن کیفیت هوا به لطف بام باغ ها در سرتاسر شهر، درخواست برای مراقبت‌های پزشکی و درصد استرس شهروندان هم کاهش می‌یابد. نتیجه کاهش استرس کمتر که به یمن وجود بام سبز در اداره یا شرکت شما حاصل شده، باعث خوشحال‌تر بودن کارمندان و سازنده‌تر بودن کارشان می‌شود.
روف گاردن ها اگر در سرتاسر یک شهر وجود داشته باشند، می‌توانند کمک بزرگی باشند برای تصفیه آلودگی‌ها و کاهش ذرات معلق در هوا. بام باغ ها همچنین می‌توانند روند گسترش و پخش شدن غبار در هوا را کاهش داده و در نهایت تولید گازهای گلخانه‌ای در مناطق شهری را کاهش دهند. مهم است که به یاد داشته باشید تنها یک بام سبز در یک شهر نمی‌تواند تاثیری بسیار بزرگ بر پاکیزگی آن داشته باشد، بلکه اگر تعداد این بام باغ ها زیاد شود آن وقت است که یک اثر مثبت و قابل توجه به وجود خواهد آمد.
برای این که درک بهتری از فواید روف گاردن یا بام سبز در زمینه صرفه‌جویی در انرژی داشته باشیم، مهم است که مفهوم جزیره گرمایی شهری را متوجه شویم، نوعی از افزایش حرارت محیط که عملا در تمام مناطق شهری وجود دارد. تشعشع نور خورشید بتن، آسفالت و دیگر مواد ساخته دست بشر را سریع‌تر و با درجه بیشتری نسبت به درختان، گیاهان و فضاهای سرسبز طبیعی گرم می‌کند. در نتیجه‌ی این اتفاق، یک منطقه بسیار بزرگ از هوای گرم یا همان جزیره گرمایی در داخل و اطراف محیط‌های شهری در تمام طول سال وجود دارد. با این که این وضعیت باعث می‌شود شهرها در زمستان گرم‌تر باشند اما در عوض در تابستان‌ها آنها را به کوره‌هایی عظیم تبدیل می‌کنند. در نتیجه وسایل خنک‌کننده و تهویه مطبوع با قدرت بیشتر و به مدت طولانی‌تر باید کار کنند، در این حالت برق بسیار بیشتری مصرف شده و در نهایت قبض‌های برق ماه‌های تابستانی به سقف می‌رسند.
اما یک روف گاردن یا بام سبز می‌تواند بخشی از این بار جذب گرما را در ساختمان‌های مسکونی و تجاری به دوش بکشد. تحقیقات نشان می‌دهند یک سقف معمولی و بدون پوشش در یک روز گرم و آفتابی می‌تواند تا 70 درجه سلسیوس هم گرم شود، در حالی که همان سقف اگر با یک باغ بام سرسبز و پر از سایه پوشیده شده باشد، دمای خنک‌تری در حدود 25 درجه خواهد داشت. این تاثیر خنک‌کننده یک بام باغ در نهایت به صرفه‌جویی قابل توجه در هزینه‌های انرژی منجر می‌شود. خنک بودن ساختمان به علاوه جریان گرمایی کاهش یافته می‌تواند تا 75 درصد از مصرف انرژی لازم برای کار سیستم‌های خنک‌کننده و تهویه مطبوع را کاهش دهد.